Fietsbedevaart in Beieren

"E ultreia!” (wat zo ongeveer betekent: "Doorgaan!") roept pastor Jürgen Nitz en hij trekt het bandje van zijn fietshelm aan. Zijn metgezellen, reporter en fotograaf, kijken vragend naar de lucht boven de St.-Lorenz-kerk in Hof, die er uitgerekend vandaag grijs en nat uitziet. Betekent dit dat het vandaag steeds zal blijven regenen? Of wil de enthousiaste priester de jakobspelgrims met deze traditionele groet animeren om van start te gaan? „E ultreia! E sus eia! Deus aia nos y Santiago!" "Steeds verder, voorwaarts! God helpe ons en St. Jakobus!" Dus laten we gaan…

Leiden alle wegen naar Rome? LOL!

Zoals we allemaal weten, leiden alle wegen naar Rome. Maar veel, zeer veel wegen leiden ook naar Santiago de Compostela. Sinds de middeleeuwen beslaat er een enorm netwerk van pelgrimsroutes in heel Europa met slechts één bestemming: het graf van de heilige Jakobus in het noordwesten van Spanje, dat tot vandaag de dag nog steeds wordt vereerd.

In de 11e eeuw ontwikkelde Santiago zich tot het belangrijkste bedevaartsoord in het Christendom naast Rome en Jeruzalem, en later werd het zelfs het allerbelangrijkste bedevaartsoord toen Rome eeuwenlang in de schaduw van Constantinopel stond en Jeruzalem werd veroverd door moslims!

Acht Jakobsroutes in Beieren

De inwoners van Beieren zijn altijd vroom en fervente reizigers geweest en daarom lopen er acht hoofd-Jakobsroutes door de Vrijstaat. Twee "Oberfränkische Jakobsfietsroutes" beginnen in Hof. Die sluiten aan op de routes vanuit Saksen en Thüringen en reizen over het Fichtelgebergte of door Bayreuth naar Neurenberg, van waaruit ze verder kunnen reizen naar Augsburg, Ulm of Eichstätt. Dan door naar het Bodenmeer, Zwitserland, Frankrijk en over de Pyreneeën naar Spanje. Steeds verder dus … Maar je hoeft niet altijd blaren te lopen…

"We hebben al meer dan 2000 kilometer aan fietsbedevaartsroutes in Beieren. Die zijn ook al bewegwijzerd met het fietsschelpenbord," zegt Nitz blij. Hij is in de bloei van zijn leven en treedt op als pelgrimsgids van de Evangelische Kerk en als Tourguide voor de Duitse Fietsclub ADFC.

"Wij” verwijst naar een team van toegewijde helpers onder leiding van initiatiefnemer Nitz namens de Evangelische Kirche Bayern en vijf ADFC-bouwteams uit Landsberg am Lech. Het project heet "Fietsen met zingeving en alle zintuigen".

Waarom fietspelgrimsroutes?

"Nou, heel eenvoudig: de fiets, en vooral de innovatieve e-Bikes, maken het voor iedereen die niet zo goed ter been maar wel mobiel is, mogelijk om op pad te gaan, onderweg te zijn en het avontuur van de 'pelgrimage' te ontdekken," zegt Nitz. Vooral voor mensen die een crisis hebben doorgemaakt of een time-out nodig hebben, is een pelgrimstocht op de fiets een goede gelegenheid om het hoofd leeg te maken en nieuwe energie op te doen.

Maar waarom uitgerekend op de Jakobsroute naar Santiago de Compostella en niet gewoon tijdens hikingtocht met de Alpenclub? "Nou, mensen reizen al eeuwenlang over deze routes, deze traditie heeft een effect op mensen die daarvoor vatbaar zijn. En, heel belangrijk, de paden zijn ook ontmoetingsplaatsen waar men gelijkgestemden kan ontmoeten en daarmee van gedachten kan wisselen. Daardoor zijn al veel diepe vriendschappen ontstaan."

De trajecten van de fietsbedevaartsroutes zijn gebaseerd op de wandeltrajecten en maken waar mogelijk gebruik van bestaande langeafstandsfietsroutes. De fietsbedevaartsroutes zijn geschikt voor e-Bikes en kunnen in redelijke dagetappes worden afgelegd.

450 Kilometer door Franken

De jongste telg van de fietsliefhebbers onder de "discipelen van Jakobus" is het fietspelgrim-routenetwerk in Oberfranken. "Ongeveer 450 kilometer werd hier bewegwijzerd, met stevige ondersteuning door de regionale werven voor het wegenonderhoud. En het heeft de moeite geloond," vat Nitz samen, niet zonder trots.

Een blauw bord met het gele opschrift "Jakobus Radpilgerweg", een gestileerde Jakobsschelp en een fiets loodst de pedaalpelgrim door het platteland.

De onlangs ingehuldigde route voert fietsers van Hof via Bayreuth en Creußen door de Fränkische Schweiz naar Neurenberg. Wie daar de voorkeur aan geeft, kan kiezen voor een routevariant vanuit Hof naar het oosten door het Fichtelgebergte, zoals het team van reporters deed tijdens hun testrit.

Langs de Saale

Deze pelgrimsfietsroute loopt aanvankelijk langs de Saale-fietsroute. Bestemming: de Saale-bron bij Zell. De fietsen rollen stroomopwaarts zonder noemenswaardige hellingen te moeten beklimmen. Moeiteloos. De jonge rivier kronkelt energiek door zijn romantische dal, langs weilanden en bomen. Hier en daar hangt een tak dromerig in het water.

De regen heeft aarde uit de bodem gespoeld en de Saale bruin gekleurd. Op sommige plekken gutst het riviertje over grote stenen, splitst zich in kleinere takken of is bedekt met witte bloemen. Af en toe trekt een kerktoren de aandacht van de fietsers.

Elke twee uur een kerk

Bedevaartkerken maken net zozeer deel uit van een bedevaart als de luchtpomp aan een fiets. "We proberen ervoor te zorgen dat op onze routes elke twee uur bij een bedevaartskerk kan worden gestopt," legt Nitz uit. Kerken zijn plaatsen van rust en stilte. Plaatsen waar je kunt bidden, waar je ziel rust en kracht vindt - en waar je lichaam iets te drinken en vaak ook een toilet kan vinden. Belangrijk: De begeerde pelgrimsstempels voor het pelgrimspas zijn verkrijgbaar in de bedevaartskerken!

In de Middeleeuwen was het niet gemakkelijk voor iemand die geen koopman of monnik was om de directe omgeving van zijn dorp te verlaten en de wereld te ontdekken. Maar als erkende pelgrim, met toestemming van de plaatselijke bisschop, was het mogelijk. Dus degenen die op weg gingen naar verre oorden (en natuurlijk ook hun zieleheil wilden veiligstellen) deden dat op de "Camino".

Belangrijke gebruiksvoorwerpen waren de hoed, de schoudercape, de kalebas en, op de terugweg, de sint-Jakobsschelp. Tegenwoordig kan het pelgrimspaspoort worden gebruikt om te documenteren dat je telkens maar één nacht in de herbergen, pelgrimsaccomodaties en kloosters verblijft en de volgende dag weer verder gaat… De meestal artistiek ontworpen stempels zijn ook een leuke souvenir.

Laatgotisch in het origineel!

De kerk van St. Maria in Weißdorf ligt op ruim 20 kilometer en een goed uur fietsen van Hof. Deze laatgotische kerk werd ingewijd rond 1480 en is nog grotendeels bewaard gebleven in zijn oorspronkelijke staat en heeft een zeer unieke uitstraling. De zuilen met fresco's in de kerk, die nu een evangelisch-Lutherse kerk is, zijn een bijzonder kenmerk.

Opmerkelijk op de noordoostelijke pilaar is de houtsnedeafbeelding van de kruisiging met het jaartal 1483 (het geboortejaar van Luther) en op de noordwestelijke pilaar een kleine zwarte ram, die vermoedelijk de 'zondebok' voorstelt. (Ooit waren rammen symbolisch belast met de zonden van het volk Israël en "de woestijn ingestuurd" voor de verzoening tussen God en de mens).

Samen met het hoge ribbengewelf, het barokke altaar met de evangelistenfiguren en de barokke doopengel verlenen de fresco's de kerk haar onmiskenbare karakter. "Een kerk die je raakt", zegt pastor Nitz.

Op naar de Großer Waldstein!

Dat doet de natuur ook! Kort voor Weißenstadt, de etappebestemming van vandaag, ligt de Großer Waldstein, met 877 meter de hoogste berg in het noordelijke Fichtelgebergte. Reisleider Nitz waarschuwt lachend: "Na Zell wordt het moeilijk!"

Op de waterscheiding tussen de rivieren Saale en Eger buigt een bospad in noordelijke richting af naar het "Waldsteinhaus", een restaurant met een biertuin. Daarna laten we de fiets achter en lopen we nog een kwartiertje omhoog naar het uitzichtpunt Große Schüssel.

Op weg daarheen beland je in een sprookjeswereld van fantastische rotsformaties, jungle-achtig groene gemengde bossen en de overblijfselen van een ooit machtig kasteel. De granieten rotsen, deels bedekt met mossen en korstmossen, stapelen zich op als zakken wol die opbollen als Michelinmannetjes en doen denken aan platgedrukte marshmallows. Hier en daar hebben bomen zich vastgeklampt aan uitstekende rotspartijen. Bizar.

Zodra je de Schüsselfels bereikt, kun je genieten van een weids uitzicht over de donkere zee van groen van het Fichtelgebergte - in oostelijke richting naar het Ertsgebergte, de Böhmerwald en Steinwald, in westelijke richting naar Frankenwald, Rhön en Thüringerwald. In het zuiden ligt het mooie stadje Weißenstadt met zijn onder monumentenzorg vallende oude stadscentrum en het meer.

Het moderne kuuroord "Siebenquell" met zijn enorme water- en saunawereld en wellnessmassages ligt dicht bij de over. Precies wat vermoeide pelgrimsbenen nu nodig hebben. Dus weg met de fiets en zwemkleding aantrekken. Gracias a Santiago! En de Jakobuskerk in het stadscentrum nodigt u uit om uw ziel te strelen.