De sterrenparken van Beieren: Rhön, Winklmoos-Alm en Beierse Woud

Heel vroeg is het tijd om afscheid te nemen, voor een laatste blik op het oneindige. In het zuiden straalt Jupiter een krachtig laatste licht uit, links daarvan is het eerste sterrenstelsel al verdwenen. De Andromedanevel? Als opgelost in de lucht.

Ook Orion met de markante vier hoeksterren en de smalle gordel in het midden moet er spoedig aan geloven. De vlucht naar het Westen - niets meer dan een laatste wanhopige poging. Ook voor hem is er geen ontsnapping mogelijk. Binnenkort zal het onzichtbaar zijn, dit miljoenen jaren oude sterrenbeeld. Het is allemaal een kwestie van minuten.

Sightseeing bij nacht

Warm ingepakt op onze houten ligstoel realiseren we ons dat zelfs Mercurius, die een half uur geleden nog duidelijk zichtbaar was, allang opgeslokt is. De dag breekt aan vanuit het oosten.

Uit een aanvankelijk smalle, roodachtig glinsterende streep komen kleurrijke tinten tevoorschijn als uit een kleurdoos. Een mengeling van oranje en geel, weldra lichtblauw, vreet zich gulzig door de duisternis heen en consumeert de laatste resten van het firmament. Dan komt de zon op aan de horizon. Goedemorgen in de Rhön, de regio die een echte show is. Vooral 's nachts.

Er is nauwelijks een regio in heel Duitsland die zo'n helder zicht in de nacht biedt als de Rhön. Dit UNESCO-biosfeerreservaat ligt in het drielandenpunt van Beieren, Hessen en Thüringen.

Sinds 2014 is het in het bezit van de titel "Star Park", uitgereikt door de Amerikaanse International Dark-Sky Association (IDA), een titel die de Winklmoosalm in Oberbayern sinds 2018 ook als eerste locatie in de Alpen draagt.

Goed zicht en geen maan, alstublieft!

Heldere, maanloze nachten zijn nodig om met het blote oog tot wel 6.000 sterren te zien. De spiraalarmen van ons sterrenstelsel zijn in de zomermaanden fijn gestructureerd te zien tot aan de zuidelijke horizon.

De verste ster die u zonder hulpmiddelen kunt zien, staat op een ongelooflijke afstand van 10.000 lichtjaar van de aarde. Dat zijn 100.000 biljoen kilometers, een getal met 17 nullen: 100.000.000.000.000.000!

Het verste object dat met het blote oog kan worden gezien - alleen op maanloze zomer- of herfstnachten - is het naburige Andromedastelsel. Het licht van zijn miljarden sterren, dat we kunnen zien als een vage nevel aan de hemel, is al 2,5 miljoen jaar onderweg.

Op de Winklmoosalm wachten in het sterrenpark drie grote houten ligbanken op de heuvel naast de kerk "St. Johann im Gebirg" op u en u kunt een 45 minuten durende rondwandeling in het sterrenpark maken.

In de IDA-sterrenparken kunt u de nacht nog steeds zien zoals die werkelijk is, dankzij de minimale lichtvervuiling door strenge verlichtingsrichtlijnen. En tot tien keer méér sterren dan in andere regio's.

Nachtzicht

De beste uitzichtspunten in de Rhön liggen langs een speciale educatieve sterrenroute. Ook de "Kissinger Hütte" op de Feuerberg in Niederfranken wordt beschouwd als een astronomisch observatiepunt.

Er zijn echter ook heelal-observatiepunten die naast een panoramisch uitzicht op de uitgestrektheid van het heelal de nodige kennis verschaffen met verklarende borden en afbeeldingen: wat je kunt zien. En wat er daarbuiten eigenlijk gebeurt. In de Fränkische gemeente Motten in de Landkreis Bad Kissingen wordt binnenkort de eerste sterrenobservatiefaciliteit van Beieren geopend.

Na een avondwandeling in de sfeervolle schemering op de Lange Rhön, nemen we een kijkje net over de grens en ontmoeten we Sabine Frank bij de sterrenobservatieplek Milseburg op een legendarische berg met de overblijfselen van een Keltische ringmuur. Een passende plek voor een sfeervolle nacht, een kosmisch rendez-vous met het universum.

Een lichtend voorbeeld op het gebied van duisternis

Frank is de initiatiefneemster, visionair en ontwerper van het project. Als ze zich niet jarenlang zo heftig had verzet tegen onnodige verlichting om de duisternis te beschermen, zou ze omschreven kunnen worden als het lichtende voorbeeld van het sterrenpark. Wat misschien nog belangrijker is: ze heeft met succes naar de sterren gerepen.

Sterrenobservatieplekken - zoals deze hier of binnenkort in Motten - zijn bedoeld om mensen kennis te laten maken met het heelal. De hemel en alles wat daarachter ligt. Op een grote, draaibare sterrenkaart verschijnt de nachthemel die op dat exacte tijdstip zichtbaar is, met alle rondtrekkende sterrenbeelden, gebaseerd op een datum en tijd die naar wens zijn ingesteld: Grote Beer en Kleine Hond, de Voerman en Tweelingen, de Adelaar, Stier en Zwaan.

De Poolster in het vizier

Sabine heeft voor het juiste perspectief gezorgd met een installatie naast de kaart. Met een kleine en een grote zuil. Als je van onder naar boven door de twee ringen op de uiteinden van de stangen kijkt, zie je de Poolster in een rechte lijn als de hemel helder is. Ook dat is een echte blikvanger.

Er is ook een zuil met informatie over meteoren en de Melkweg, van bolvormige sterrenhopen tot gasnevels. Maar het wordt pas echt spannend als Sabine tijdens haar rondleidingen rubberen ballen, houten ballen en stokken gebruikt om het samenspel tussen de aarde en de maan uit te leggen en de kanteling van de aardas te illustreren.

En de Oscar gaat naar…

Eind 2022 kreeg Sabine Frank zelfs een schriftelijke bevestiging dat het er niet alleen prachtig uitziet, maar dat haar inspanningen voor plekken als deze de moeite waard zijn: de IDA riep de Rhön wereldwijd uit tot "Sterrenpark van het jaar", een soort Oscar voor de mooiste nachthemel.

We vinden het moeilijk om ons los te rukken van de sterrenhemel en zouden de zon graag vragen om nog te wachten met de opgang. Een paar minuten, misschien zelfs een kwartier. Wacht nog even, we hebben geen haast.

Maar dan komt het licht. Dit markeert het einde van het nachtprogramma. Het doek is gevallen, het programma eindigt. We gaan ontbijten, terug naar het alledaagse leven. En hopen op een spoedige terugkeer, voor de volgende aflevering van deze weergaloos mooie Space Night. Live te zien in het oneindige. Onder onze hemel, hoog boven de Rhön en de Winklmoosalm.