Er zijn veertien UNESCO Werelderfgoed-locaties in Beieren. Op de lijst staan prehistorische en Romeinse overblijfselen, maar ook middeleeuwse steden, een opmerkelijk industrieel monument, barokke kunst en, sinds juli 2025, de paleizen van koning Ludwig II.
- Watermanagementsysteem van Augsburg
- Staatsbad Bad Kissingen
- De oude binnenstad van Bamberg
- Markgrafelijk Operagebouw Bayreuth
- Oude binnenstad van Regensburg
- Residentie en hoftuin Würzburg
- De Donaulimes
- Prehistorische paalbouwwerken
- Obergermanisch-Rätische-Limes
- Wieskirche Steingaden
- Slot Neuschwanstein
- Slot Herrenchiemsee
- Slot Linderhof
- Königshaus am Schachen
UNESCO Werelderfgoed in Beieren
Beieren heeft een groot en veelzijdig natuurlijk en cultureel erfgoed. Naast architectonische en artistieke meesterwerken en bewijzen van sociale en technologische ontwikkelingen gaat het om unieke cultuurlandschappen, parken en natuurgebieden.
UNESCO heeft tot nu toe veertien bijzondere locaties in Beieren erkend als werelderfgoed, waaronder het watermanagementsysteem van Augsburg, de residentie van Würzburg, het Markgrafelijke operagebouw in Bayreuth en de oude binnenstad van Bamberg. In juli 2025 werden ook de sprookjeskastelen van koning Ludwig II. toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst.
Onze lijst biedt u een overzicht van alle veertien Werelderfgoed-locaties in Beieren.
Watermanagementsysteem van Augsburg: de kanalen zijn vol
De watervoorziening van Augsburg is 800 jaar oud. Het is een uniek voorbeeld van stedelijk waterbeheer en is in de loop van meerdere eeuwen ontwikkeld. Het systeem voorzag mensen van drinkwater en verbruikswater voor energie, hygiëne en afvalverwerking. Opmerkelijk: drinkwater en vebruikswater zijn al sinds de 15e eeuw strikt gescheiden.
Het Werelderfgoed omvat 22 objecten die gebaseerd zijn op een kanalennetwerk: stuwsystemen, waterpompstations, krachtcentrales, waterputten en een kanoroute. Het water wordt geleverd door de rivieren Lech, Wertach en Singold en door bronnen. Tot op heden wordt het water van de Lech voor de meeste kanalen nog steeds afgetakt bij de hoge stuw in het zuiden van Augsburg. In het verleden werd dit verbruikswater vooral gebruikt om molens aan te drijven.
Het drinkwater stroomde naar Augsburg vanuit het brongebied in het zuiden, het stadsbos. Het bereikte de bovenstad via watertorens met pompinrichtingen. In de moderne tijd was Augsburg in heel Europa beroemd om zijn effectieve waterbeheer. Met de industrialisatie in de 19e en 20e eeuw groeide de vraag naar waterkracht. Het kanalensysteem werd uitgebreid en er werden talrijke waterkrachtcentrales gebouwd. Een spectaculair gebruik vond plaats in 1972: voor de Olympische Spelen in München werd een oud kanaal omgetoverd tot 's werelds eerste kunstmatige wildwaterkanobaan.
wassersystem-augsburg.de
%20Bayer.%20Staatsbad%20Bad%20Kissingen%20GmbH_Foto%20Dominik%20Marx.jpg)
Kurstadt & Staatsbad Bad Kissingen: hoogste drinkcultuur
Bad Kissingen ligt aan de Fränkische Saale in Franken. Deze stad staat al sinds de 16e eeuw bekend om haar drink- en badkuren. Vanaf de 18e eeuw ontwikkelde het zich tot een wereldbekend kuuroord en in zijn hoogtijdagen tussen 1830 en 1930 trok het internationale gasten aan, velen daarvan uit Engeland en Rusland.
In 2021 werden Bad Kissingen en tien andere belangrijke kuuroorden in Europa ("Great Spas") tot werelderfgoed benoemd. De argumenten: de stad heeft de oudste kuurtuinen (aangelegd in 1738) en het grootste ensemble van historische kuurgebouwen in Europa, terwijl de Wandelhalle en de Regentenbau uitstekende voorbeelden zijn van vroeg 20e-eeuwse architectuur.
Bad Kissingen is het enige kuuroord met historische faciliteiten voor de winning en het gebruik van pekel. Pekel (water met een hoog gehalte aan minerale zouten) was vroeger een belangrijke remedie. En niet in de laatste plaats cultiveert het kuuroord immateriële waarden zoals de traditie van "geneeskrachtig water geserveerd door de fonteinvrouwen", regelmatige kuurconcerten door het eigen filharmonisch orkest en lijnscheepvaart op de Saale.
welterbe.badkissingen.de
FrankenTourismus_Bamberg_Hub%20Foto%20Andreas%20Hub.jpg)
De oude binnenstad van Bamberg: Fränkisches Rome
De bisschoppelijke en keizerlijke stad in het hart van Franken ligt op zeven heuvels. Het staat ook bekend als het "Fränkische Rome". De oude binnenstad van Bamberg wordt beschouwd als een uniek stedelijk bouwkunstwerk uit de periode tussen de late middeleeuwen en de Barok en staat sinds 1993 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het wordt gekenmerkt door 1.200 architectonische monumenten uit de 11e tot 18e eeuw. De oude stad wordt gedomineerd door de Romaanse keizerlijke kathedraal van St. Peter en St. George met zijn vier torens en het beroemde ruiterstandbeeld van Bamberg uit de Hohenstaufen-periode binnen de kathedraal.
De barokke Nieuwe Residentie en de Oude Hofhouding completeren het Domplein. Andere hoogtepunten zijn het Brückenrathaus, dat in de Regnitz werd gebouwd, de rozentuin met uitzicht over de oude binnenstad, de leerlooiershuizen aan het Oude Kanaal, de molenwijk en de vissersnederzetting "Klein Venetië". Niet op de UNESCO-lijst, maar net zo wereldberoemd is het Bamberger Bier, vooral het beroemde kruidige Rauchbier (rookbier).
bamberg.info
Loic%20Lagarde.jpg)
Markgrafelijk Operagebouw Bayreuth
Het operagebouw in Bayreuth is een meesterwerk van barokke theaterarchitectuur. Het werd gebouwd tussen 1744 en 1748 en is een van de weinige originele theatergebouwen uit die tijd in Europa. De toonaangevende theaterarchitect van die tijd, Giuseppe Galli Bibiena, ontwierp en realiseerde het in opdracht van het markgrafelijke paar Friedrich en Wilhelmine von Brandenburg-Kulmbach, de zus van de Pruisische koning Friedrich II. De reden voor de bouw was de bruiloft van haar dochter Elisabeth Friederike Sophie.
Het loggia-theater in Italiaanse stijl is volledig gemaakt van hout en canvas en is als zelfdragende constructie in een stenen gebouwschil ondergebracht. Niet in de laatste plaats vanwege de uitbundige gebeeldhouwde en geschilderde decoraties, wordt het wereldwijd beschouwd als uniek. De kleurenpracht is overweldigend. De akoestiek is nog net zo als in de 18e eeuw. In het theater worden vandaag de dag nog steeds opera's en concerten opgevoerd. 275 Jaar na de opening van het operagebouw opende een ander hoogtepunt zijn deuren in het naburige Redoutenhaus met het nieuwe Werelderfgoedcentrum en het Operamuseum.
bayreuth-tourismus.de
Oude binnenstad van Regensburg met Stadtamhof: Boomtown
Het historische centrum van Regensburg met Stadtamhof (op de noordelijke oever van de Donau) heeft het grootste bestand van romaanse en gotische architectuur ten noorden van de Alpen. In 2006 werd het uitgeroepen tot Werelderfgoed. Het gebied omvat 1000 monumenten en strekt zich uit over 183 hectare, wat gelijk staat aan 256 voetbalvelden. Dit was de omvang van Regensburg rond 1320, toen de stad floreerde als overslagcentrum op de continentale handelsroutes naar Italië, Bohemen, Rusland en Byzantium. Het was in deze periode, de 12e tot 14e eeuw, dat het vorm kreeg.
De Sint Peter-kathedraal domineert het centrum en is al van verre zichtbaar. Het is de enige gotische kathedraal in Beieren. Aan de bouwactiviteiten kwam een einde toen de stad in de late middeleeuwen ophield een handelsmetropool te zijn. Hierdoor hebben grote delen van de oude stad de eeuwen doorstaan in een uitzonderlijke geslotenheid. Het historische centrum van Regensburg is de enige middeleeuwse stad in Duitsland die in zijn geheel bewaard is gebleven en tegenwoordig nog steeds functioneert.
tourismus.regensburg.de
Residentie en hoftuin Würzburg: Barok in topvorm
Het slot van Würzburg is een van de prachtigste residenties uit zijn tijd. De voormalige "residentie" van de vorst-bisschoppen van de Familie Schönborn werd gebouwd tussen 1720 en 1744 en later omgeven met een prachtige hoftuin. Kunstenaars uit heel Europa werkten aan het gebouw in Würzburg. Het heeft elementen van de Franse paleisarchitectuur, de Weense Barok en de architectuur van Italiaanse paleizen en sacrale gebouwen. Kortom, het is een synthese van de Europese kunst op eenzelfde niveau als Schönbrunn in Wenen of Versailles bij Parijs.
De Würzburger hofarchitect Balthasar Neumann had de leiding over het enorme bouwproject. Naast virtuoze beeldhouwers en houtsnijders was de grootste frescoschilder van de 18e eeuw de belangrijkste bron van pracht en praal: Giovanni Battista Tiepolo maakte het prachtige "trappenhuis" tot het artistieke hoogtepunt van het paleiscomplex met het grootste plafondfresco dat ooit geschilderd is. De residentie werd tijdens de oorlog zwaar beschadigd en daarna zorgvuldig gerestaureerd. Zij staat sinds 1981 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
wuerzburg.de/residenz
De Donaulimes: de grenzen van het Romeinse Rijk
De Romeinse militaire grens die langs de zuidoever van de Donau van Beieren naar Bulgarije en Roemenië liep, staat bekend als de Donaulimes. De "natte" grens had een lengte van 1000 kilometer en bestond van de 1e tot de 5e eeuw. Zij begon in Hienheim bij Neustadt a. d. Donau, waar de Obergermanisch-Raetische-Limes de rivier bereikte.
Omdat de Donau moeilijk over te steken was vanwege de moerassige, begroeide oevers, bouwden de Romeinen geen grensmuur, in tegenstelling tot de Obergermanische-Raetische-Limes. De ruggengraat van de verdedigingslinie werd gevormd door de legioenskampementen. Daartussen lagen forten, kleine forten en wachttorens die met elkaar verbonden waren door een weg. Op de garnizoenslocaties werden civiele nederzettingen met badhuizen en heiligdommen gebouwd. Dit betekende dat soldaten en burgers ook in "Beieren" van het comfort van de Romeinse cultuur konden genieten. In de vijf "Romeinse musea aan de Beierse Donaulimes" in Kelheim, Regensburg, Straubing, Künzing en Passau kunnen bezoekers indrukwekkende vondsten bekijken en meer te weten komen over het leven van de Romeinen aan de Donau.
donau-limes.de
Prehistorische paalbouwwerken rond de Alpen
Beieren is tijdloos populair! Drie paalwoningen duiden erop dat er al in het neolithicum mensen woonden. Er werden nederzettingenresten gevonden in Pestenacker en Unfriedshausen in de Landkreis Landsberg am Lech (beide daterend uit het midden van het 4de millennium v.Chr.) en in de regio Roseninsel in de Landkreis Starnberg (vanaf 500 v.Chr.). Samen met locaties in vijf andere landen zijn ze uitgeroepen tot Werelderfgoed als "Prehistorische paalwoningen rond de Alpen".
De nederzettingen boven het water en dicht bij de oevers van het meer, in riviervalleien en veengebieden boden mensen bescherming tegen roofdieren en vijanden, toegang tot het water en tegelijkertijd de nabijheid van het land, zodat ze tegelijkertijd vis konden vangen en akkers konden bewerken. Bezoekers van het "Steinzeitdorf Pestenacker" krijgen inzicht in het dorpsleven van de vroege "Bayern". U ziet er een gereconstrueerd huis en, in een paviljoen, replica's van aardewerk, gereedschap en wapens, alsmede kleding van de kolonisten. Daaronder de waarschijnlijk oudste hoed in Beieren! Speciale tentoonstellingen over onderwerpen uit de prehistorie.
weltkulturerbe-pfahlbauten.de | steinzeitdorf-pestenacker.de
De Obergermanisch-Rätische-Limes: "Grenzen van het Romeinse Rijk"
Tussen het einde van de 1e en het midden van de 3e eeuw scheidde een versterkte grens het Romeinse Rijk van Germanië. Die liep van Bad Hönningen/Rheinbrohl aan de Rijn naar Fort Eining buiten Regensburg. Deze "Limes" had een lengte van 550 kilometer (het langste archeologische monument in Europa!) en was omzoomd met meer dan 100 militaire kampementen en 900 wachttorens. In de provincie Opper-Germanië werd zij gebouwd als een houten palissade of aarden wal en greppel, in Raetië (ten oosten van Lorch bij Schwäbisch-Gmünd) als stenen muur. Er was geen ononderbroken barrière op de natuurlijke grens van de rivier de Main; geïsoleerde wachttorens en forten waren toereikend.
Naast originele Romeinse overblijfselen zijn er tegenwoordig vooral reconstructies, opgravingen en replica's te zien, maar op sommige plekken is de Limes-aardwal zelf nog te zien. Hij doorkruist daar het bos en de velden in een rechte lijn. Het Beierse "Limes-traject" omvat 49 kilometer langs de Main in Franken en 109 Kilometer landgrens in Franken, Oberbayern en Niederbayern. Een highlight zijn het fort, de Romeinse thermen en het Romeinse Museum met informatiecentrum in het Fränkische Weißenburg. Drie toeristische routes ontsluiten de Obergermanisch-Raetische-grens: de Duitse Limesroute en de Duitse Limesfiets- en wandelroute.
roemer-welt.de
.jpg)
Bedevaartskerk Die Wies (Wieskirche Steingaden)
De "Bedevaartskerk van de Gegeselde Verlosser op de Wies" bij Steingaden ligt tegen de prachtige achtergrond van het Ammergebergte in het zuidwesten van Oberbayern. Het wordt beschouwd als een perfect kunstwerk uit de Beierse Rococo-tijd. Haar ontstaan is gelegen in een pelgrimstocht die ontstond uit de verering van een standbeeld. De kerk werd tussen 1745 en 1754 gebouwd door de broers Johann Baptist Zimmermann, schilder en stukadoor, en Dominikus Zimmermann, stukadoor en bouwmeester, met de medewerking van andere kunstenaars. De broers kwamen uit Wessobrunn, slechts een paar kilometer van Steingaden. Het klooster Steingaden had de leiding over de bouw.
Het lichtdoorstroomde interieur is fenomenaal: de weelderige stucdecoraties en plafondschilderingen creëren een heldere, hemels-vrolijke sfeer. De decoratie is nooit overdadig, de subtiliteit is ongeëvenaard. De Wies werd in 1983 toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst. Volgens UNESCO is het een "meesterwerk van menselijke creativiteit". Meer dan een miljoen mensen bezoeken haar elk jaar. Er worden ook kerkmuziekconcerten gehouden in de Wies.
steingaden.de
Het slot Neuschwanstein
Het droomkasteel bij Füssen in de Allgäu werd in juli 2025 samen met de Beierse koninklijke kastelen Linderhof, Herrenchiemsee en het Königshaus in Schachen uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed. Van 1845 tot 1886 plande koning Ludwig II. het geïdealiseerde middeleeuwse ridderkasteel als privéverblijf - helemaal voor zichzelf! De Wartburg in Thüringen diende als voorbeeld.
Het slot Neuschwanstein werd gebouwd vanaf 1869. Het thema van veel van de schilderijen in het interieur zijn de opera's van Richard Wagner die Ludwig verafgoodde. Er werd echter ook gebruik gemaakt van de modernste technologie van die tijd, zoals heteluchtverwarming en een elektrisch oproepsysteem. Ludwig verbleef maar een paar maanden in het paleis. Hij stierf in 1886 nog voordat het slot voltooid was. Het paleis werd slechts een paar weken later geopend voor het publiek. Vandaag de dag is slot Neuschwanstein de grootste publiekstrekker in heel Beieren.
neuschwanstein.de
Het slot Herrenchiemsee
Koning Ludwig II. liet het slot vanaf 1878 bouwen op het grootste eiland in de Chiemsee. Voorbeeld: het paleis van Versailles. Een eerbetoon aan de absolutistische Franse Zonnekoning Lodewijk XIV en een verheerlijking van het monarchale goddelijke recht en Lodewijks laatste grote bouwproject… en het duurste van al zijn bouwwerken! Hij woonde er maar een paar dagen. Het werk aan het "Beierse Versailles" werd gestopt na zijn dood in 1886 en het gebouw bleef onvoltooid. Net als Neuschwanstein was het slot bedoeld als privéverblijf waar hij zich kon terugtrekken.
Praalruimtes: het grote trappenhuis, de pronkslaapkamer en de grote spiegelzaal (twee meter langer dan die in Versailles!). Van het slotpark, dat eveneens Versailles probeerde te evenaren, konden alleen de elementen langs de hoofdas met fonteinen en waterpartijen worden gerealiseerd. In de zuidelijke vleugel is tegenwoordig het König Ludwig II. Museum gevestigd.
herrenchiemsee.de
Slot Linderhof
Reeds als kroonprins gebruikte Ludwig II. een boshuis in de Ammergauer Alpen voor de jachtuitstapjes met zijn vader Maximiliaan II. Na een lange periode van bouwen en verbouwen werd slot Linderhof in 1869 gebouwd en is nu het op één na populairste kasteel in Beieren. Het is het enige grote slotproject van Ludwig dat hij voltooid zag worden.
Slottuin met decoratieve bouwwerken: vijver met fontein, cascade met Neptunusbron, Moorse Kiosk en meer. Beroemd is de Venusgrot, een kunstmatige druipsteengrot met een meer, waterval en elektrische verlichting. De stroom hiervoor kwam van Siemens-dynamo's in het eigen machinehuis - een van de eerste elektriciteitscentrales in Beieren.
schlosslinderhof.de
Königshaus am Schachen
Het Königshaus op de Berg Schachen in het Wettersteingebergte ligt op een hoogte van 1.866 meter en is alleen te voet bereikbaar. Het was bedoeld voor koning Ludwig II. om van het hooggebergte te genieten met alle comfort. De twee verdiepingen tellende gevel ziet er nogal sober uit, in de Zwitserse chaletstijl. De vijf woonkamers op de begane grond - bekleed met Zwitsers grenenhout en comfortabel ingericht - doen denken aan een vakantiehuis in de Alpen in die tijd.
Op de bovenste verdieping heerst daarentegen oosterse Pracht en praal in de Turkse zaal: vergulde, rijkelijk versierde muren, een kleine fontein, rijkelijk geborduurde krukjes en divans, een kostbaar tapijt en grote bonte glas-in-loodramen. Ludwig II. vierde zijn geboorte- en naamdag elk jaar op 25 augustus in deze indrukwekkende pronkzaal.
schloesser.bayern.de